12/30/2017

Ένας σκύλος σε μαθαίνει ν’ αγαπάς


Μπορεί να το ψυχανεμίζεσαι, μπορεί να το φαντάζεσαι, ίσως και να το έχεις κάνει εικόνα, αλλά δε θα μπορέσεις ποτέ ν’ αντιληφθείς επακριβώς πόσα πολλά μπορεί να σου μάθει η συντροφιά μ’ ένα σκυλί, αν δεν το ζήσεις στ’ αλήθεια.
Τις πρώτες μέρες που αποκτάς ένα σκυλί, συνειδητοποιείς πόσο σημαντικός είσαι για εκείνο. Πέρα απ’ τα χάδια και τις όλο νόημα ματιές που θ’ ανταλλάξετε, καταλαβαίνεις πως το σκυλί σου εξαρτάται από σένα. Κι αυτός είναι ο προφανέστερος κι ο κυριότερος λόγος που πολλοί αποθαρρύνονται να αποκτήσουν ένα.
Είσαι υπεύθυνος για την εκπαίδευσή του, τις καθημερινές του βόλτες, τις τακτικές επισκέψεις του στον κτηνίατρο μα πιο πολύ απ’ όλα είσαι υπεύθυνος για την υπομονή κι επιμονή που πρέπει να σε διακατέχει το πρώτο διάστημα που ο σκυλάκος σου δε θα γνωρίζει ακόμη τους βασικούς κανόνες του σπιτιού. Κοινώς, προετοιμάσου να σε εκπλήξει δυσάρεστα και για αρκετές φορές.
Μην το βάλεις κάτω όταν τον αφήνεις μόνο του στο σπίτι και γυρνώντας το βρεις να είναι βομβαρδισμένο τοπίο με μασημένες παντόφλες, μαξιλάρια κάτω, γλάστρες σκαμμένες, αλλά κυρίως για το βιολογικό τους ρολόι που δεν έχει ρυθμιστεί ακόμη και κάνουν την ανάγκη τους σε οποιοδήποτε σημείο τους μυρίζει καλύτερα!
Όλα όσα διάβασες μέχρι στιγμής είναι αποκαρδιωτικά, σε περίπτωση που σκεφτόσουν ν’ αποκτήσεις κι εσύ ένα σκυλάκο. Αντιλαμβάνομαι τον τρόμο σου, αλλά οφείλεις να έχεις επίγνωση και συνείδηση όταν θα πάρεις την απόφαση αυτή. Θα πρέπει στο μυαλό σου να καταστεί σαφές πως το να έχεις σκύλο δε σημαίνει απλώς μια συντροφιά για σένα ή για να παίζουν τα παιδιά σου. Κι επειδή τα αγαθά κόποις κτώνται, θα πρέπει να δουλέψεις και να κοπιάσεις, όπως κοπιάζεις για τους ανθρώπους που αγαπάς και κάνεις προσπάθεια για να τους έχεις κοντά σου.
Έτσι κι ο σκύλος σου θα σε ανταμείψει για την προσπάθεια και την υπομονή που έδειξες σε όλα του τα πρώτα λάθη. Το σκυλί σου θα είναι πάντοτε ένα μόνιμο παιδί, γεμάτο ανιδιοτελή αγάπη, κοιτάζοντάς σε με αθωότητα και καλοσύνη μες στα μάτια. Διαθέτει κάποιες συμπεριφορές που θα θέλαμε πολύ να τις κατέχουν οι άνθρωποι. Αυτό το «Γνώρισα τους ανθρώπους κι αγάπησα τα ζώα» δεν είναι τυχαίο, μάτια μου.
Μπορεί να σου ακούγεται τραβηγμένο, αλλά έχει μπόλικη δόση αλήθειας. Ένα σκυλί στο πλάι σου θα σου δείξει τι σημαίνει πίστη, τι σημαίνει κάποιος να χαίρεται με τη χαρά σου και να λυπάται με τη λύπη σου, στην ουσία και στην πράξη. Δε θα σε κρίνει για τα λάθη σου, αντιθέτως θα σου δώσει αγάπη, αγκαλιά και ματιές γεμάτες παρηγοριά που θα απαλύνουν τις πληγές σου.
Θα σου δείξει πώς είναι ν’ αγαπάς χωρίς αντάλλαγμα, να προσδοκάς μια απλή «βόλτα» στο πάρκο, ν’ απολαμβάνεις ένα ηλιόλουστο πρωινό χωρίς να περιμένεις κάτι. Κι έτσι κι εσύ σιγά-σιγά, παρέα με το φιλαράκο σου, θα βρεις την κρυμμένη ουσία στ’ απλά και καθημερινά.
Δοκίμασέ το αν τολμάς. Μόνο κοίτα μην καταφέρεις απ’ την τόλμη σου να πληγώσεις αυτό το πλάσμα που τόσο δύσκολα πληγώνεται. Δεν είναι παιχνίδι για να παίξεις, είναι ψυχούλα ν’ ακουμπήσεις και να νοιαστείς συνάμα.
Ο κόσμος μοιάζει πιο όμορφος παρέα με μια βρεγμένη μουσούδα, μια γλωσσίτσα χαμογελαστή και μια μόνιμα κουνιστή ουρά. Πόσα μαθαίνεις παρέα μ’ ένα σκυλί!
Της Στέλλας Αστυράκακη

Osho: Ποιος σου είπε ότι το να μένεις μόνος είναι τόσο τρομερό;


Η μοναχικότητα είναι η ίδια μας η φύση, απλώς δεν το έχουμε αντιληφθεί. Και επειδή δεν το αντιλαμβανόμαστε, μένουμε ξένοι με τον ίδιο μας τον εαυτό. Έτσι, αντί να βλέπουμε την ομορφιά, την ευλογία, τη σιωπή και την ειρήνη της μοναχικότητάς μας, την αντιμετωπίζουμε σαν μοναξιά. Η μοναξιά είναι παρεξηγημένη μοναχικότητα. Από τη στιγμή που θεωρήσεις τη μοναχικότητα σαν μοναξιά, αλλάζει όλο το πλαίσιο.
Η μοναχικότητα είναι όμορφη, μεγαλειώδης και θετική. Η μοναξιά είναι φτωχή, μίζερη, αρνητική, σκοτεινή, καταθλιπτική, αρνητική.
Όλοι το βάζουν στα πόδια και τρέχουν μακριά από τη μοναξιά. Μοιάζει σαν πληγή και πονάει. Για να ξεφύγεις απ’ αυτήν, ο μόνος τρόπος είναι να βρίσκεσαι μέσα στο πλήθος, να είσαι μέρος της κοινωνίας, να έχεις φίλους. Μέσα στο πλήθος, προσπαθείς να ξεχάσεις τη μοναξιά σου.
Κανένας όμως δεν έχει καταφέρει να την ξεχάσει. Προσπαθείς να ξεχάσεις αυτό που είναι μέσα στη φύση σου, να το αγνοήσεις, μα δεν μπορείς. Παρουσιάζεται συνεχώς μπροστά σου!
Οι άνθρωποι φοβούνται τόσο πολύ να μείνουν μόνοι με τον εαυτό τους, που κάνουν ένα σωρό ανόητα πράγματα, όπως το να παίζουν χαρτιά ή σκάκι μόνοι τους, να βλέπουν τηλεόραση ή να γίνονται εργασιομανείς.
Ποιος σου είπε ότι το να μένεις μόνος είναι τόσο τρομερό;
Εκείνοι που γνωρίζουν τη μοναχικότητα λένε ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο όμορφο, πιο ειρηνικό, πιο χαρούμενο από το να μένεις μόνος σου. Εσύ όμως ακούς το πλήθος.
Οι άνθρωποι που έχουν μπερδέψει τη μοναχικότητα με τη μοναξιά είναι η πλειοψηφία, οπότε ποιος ασχολείται με τον Ζαρατούστρα ή με τον Βούδα;
Αυτοί είναι μεμονωμένα άτομα, οπότε μπορεί να κάνουν λάθος, αλλά εκατομμύρια άνθρωποι δεν μπορεί να κάνουν λάθος. Και εκατομμύρια άνθρωποι συμφωνούν ότι το να μένεις μόνος σου είναι η χειρότερη εμπειρία της ζωής, ότι είναι κόλαση.
Κάθε σχέση όμως που δημιουργείται εξαιτίας του φόβου της μοναξιάς, όχι μόνο δεν μπορεί να δώσει χαρά, αλλά η ίδια της η ρίζα είναι δηλητηριασμένη. Δεν αγαπάς το σύντροφό σου, απλώς τον χρησιμοποιείς, για να μη νιώθεις μοναξιά. Ούτε κι εσύ αγαπιέσαι, απλώς σε χρησιμοποιούν με τον ίδιο τρόπο.
Και ασφαλώς στο όνομα της αγάπης μπορούν να συμβούν τα πάντα, εκτός από την αγάπη. Μπορεί να συμβούν καυγάδες, αλλά κι αυτούς τους θεωρείς προτιμότερους, γιατί σε κάνουν να ξεχνάς τη μοναξιά σου.
Η αγάπη όμως δεν μπορεί να συμβεί, επειδή δεν υπάρχει βασικό θεμέλιο αγάπης. Η αγάπη δεν μεγαλώνει ποτέ μέσα στο φόβο. Το να σχετίζεσαι με τους άλλους δεν είναι τίποτε άλλο από φυγή.
Μόνο όταν συντονιστείς με τη μοναχικότητά σου, είσαι σε θέση να σχετιστείς με τους άλλους. Τότε οι σχέσεις θα σου δίνουν μεγάλη χαρά, επειδή δεν θα προέρχονται από το φόβο.
Μόνο όταν ανακαλύψεις τη μοναχικότητά σου, μπορείς να ασχοληθείς δημιουργικά με ό,τι κάνεις, γιατί τότε οι ασχολίες σου δεν θα είναι φυγή, αλλά θα εκφράζεσαι μέσα από ό,τι κάνεις.
Το πρώτο πράγμα όμως είναι το να γνωρίσεις απόλυτα τη μοναξιά σου. Αυτό – το να δραπετεύεις από τον εαυτό σου – το έχεις μάθει από το πλήθος.
Επειδή δραπετεύουν οι άλλοι, δραπετεύεις κι εσύ. Κάθε παιδί γεννιέται μέσα στο πλήθος κι αρχίζει να μιμείται τους άλλους. Έτσι, πέφτει στις ίδιες παγίδες που έχουν πέσει και οι άλλοι και στην ίδια δυστυχία και νομίζει ότι αυτό είναι η ζωή. Και έτσι χάνει εντελώς τη ζωή.
Σου θυμίζω, λοιπόν, μη μπερδεύεις τη μοναξιά με τη μοναχικότητα.
Η μοναξιά είναι αρρώστια. Η μοναχικότητα είναι κάτι απολύτως υγιές.
Το πρώτο και σημαντικότερο βήμα για να βρεις το νόημα και τη σημασία της ζωής είναι το να μπεις στη μοναχικότητά σου. Αυτή είναι ο ναός σου. Εκεί ζει ο Θεός. Και δεν μπορείς να βρεις αυτό το ναό πουθενά αλλού, ακόμη κι αν πας στον Άρη και στο φεγγάρι.
Από τη στιγμή που έχεις μπει στον πυρήνα της ύπαρξης, δεν θα πιστεύεις στα ίδια σου τα μάτια. Έχεις μέσα σου τόση χαρά, τόση αγάπη, τόσες ευλογίες κι εσύ δραπετεύεις από τους ίδιους σου τους θησαυρούς.
Γνωρίζοντας αυτούς τους θησαυρούς και πόσο ανεξάντλητοι είναι, μπορείς να μπεις μέσα στις σχέσεις, μέσα στη δημιουργικότητα. Θα βοηθάς τους άλλους ανθρώπους, θα μοιράζεσαι την αγάπη σου, αλλά δεν θα τους χρησιμοποιείς.
Με την αγάπη σου, θα δίνεις αξιοπρέπεια στους ανθρώπους, δεν θα καταστρέφεις το σεβασμό τους. Και, χωρίς καμία προσπάθεια, θα γίνεις πηγή γι’ αυτούς, για να βρουν και τους δικούς τους θησαυρούς.
Μέση Ηλικία και Ωριμότητα
OSHO

12/29/2017

Η αγκαλιά είναι το πιο γλυκό φάρμακο.


Το φυσικό άγγιγμα και οι αγκαλιές είναι από τα ομορφότερα πράγματα που μπορεί να συμβούν σε έναν άνθρωπο, σε κάθε ηλικία και επηρεάζουν τη διάθεση, την ψυχική αλλά και τη σωματική του υγεία.
Τι συμβαίνει όταν κάποιος δεν έχει αρκετές αγκαλιές στη ζωή του;
Επιστημονικές έρευνες σχετικά με τη σημασία της αγκαλιάς έχουν δείξει ότι τα ζώα που δεν είχαν αρκετή φυσική επαφή και ‘αγκάλιασμα’ με το είδος τους επιδείκνυαν επιθετική συμπεριφορά.
Αλλά και τα παιδιά που έχουν στερηθεί τη μητρική αγκαλιά –και όχι μόνο- κινδυνεύουν να έχουν περισσότερα προβλήματα στη συμπεριφορά, το συναίσθημα και την κοινωνική ζωή καθώς μεγαλώνουν. Παιδιά που μεγάλωσαν σε ορφανοτροφεία με καλές συνθήκες (καθαριότητα, φαγητό, και καλυμμένες βασικές ανάγκες), είχαν ψυχοκινητική καθυστέρηση, επειδή δεν είχαν αγκαλιές και συναισθηματικό δέσιμο με τα άτομα που τα φρόντιζαν.

ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΜΙΑ ΚΑΛΗ ΑΓΚΑΛΙΑ

Καταρχήν, το αγκάλιασμα δείχνει συναισθηματικό δέσιμο, νοιάξιμο, ψυχική εγγύτητα και ζεστασιά. Ποιος δε θέλει μια τέτοια θετική νότα στην καθημερινότητά του; Τώρα τα επιστημονικά ερευνητικά δεδομένα μας δείχνουν ότι οι αγκαλιές κάνουν καλό στην ψυχική και τη σωματική υγεία μας!
Το αγκάλιασμα μας κάνει να αισθανόμαστε όμορφα
Το θετικό συναίσθημα που συνοδεύει το αγκάλιασμα έρχεται από βαθιά μέσα μας, επειδή με την αγκαλιά εκκρίνονται ωκυτοκίνες, μια φυσική ορμόνη του οργανισμού που συνδέεται με το συναισθηματικό δέσιμο, τη σιγουριά και την ασφάλεια σε μια σχέση. Αυτό σημαίνει ότι ο ανθρώπινος οργανισμός βιολογικά είναι φτιαγμένος να ‘δένεται’ με άλλους ανθρώπους.
Τα μωρά που έχουν πάρει πολλές αγκαλιές μεγαλώνοντας γίνονται λιγότερο στρεσαρισμένοι ενήλικες
«Μην πάρεις αγκαλιά το μωρό που κλαίει, θα το κακομάθεις!» είναι μια συχνή παραίνεση προς νέους γονείς. ΛΑΘΟΣ!!! Τα μωρά χρειάζονται την αγκαλιά του γονιού για να ηρεμήσουν, να αισθανθούν σιγουριά και ασφάλεια και να μεγαλώσουν και να γίνουν γερά παιδιά και ενήλικες. Πρόσφατη έρευνα στο πανεπιστήμιο των ΗΠΑ Emory έδειξε ότι τόσο στα ποντικάκια όσο και στους ανθρώπους, η αφή και το αγκάλιασμα ήδη από τη μικρή ηλικία είναι πολύ σημαντικά για τη μείωση του στρες. Έτσι, τα μωρά που οι γονείς τους τα παρηγορούν με αγκαλίτσα, μεγαλώνοντας γίνονται ενήλικες που στρεσάρονται και αγχώνονται λιγότερο.
Το αγκάλιασμα μειώνει το στρες
Μια ζεστή αγκαλιά μπορεί να μειώσει την κορτιζόλη, την ορμόνη του στρες που παράγεται στο σώμα όταν το άτομο αισθάνεται πιεσμένο και στρεσαρισμένο. Το αγκάλιασμα προκαλεί χαλάρωση στο σώμα και στέλνει μηνύματα ηρεμίας στον εγκέφαλο, που με τη σειρά του τα μεταδίδει σε άλλα σημεία του σώματος, με αποτέλεσμα να μειώνεται το στρες, το άγχος, η αίσθηση της πίεσης και να αυξάνεται η ηρεμία του ατόμου.
Το αγκάλιασμα μειώνει την αρτηριακή πίεση
Το έντονο στρες συνδέεται και με υψηλή αρτηριακή πίεση. Όταν κανείς μειώνει το στρες του, στέλνει μήνυμα χαλάρωσης στο νευρικό του σύστημα και ταυτόχρονα μειώνει και την αρτηριακή του πίεση. Επίσης, η αίσθηση της αφής στο δέρμα ενεργοποιεί τα κύτταρα της πίεσης, που στέλνουν μήνυμα χαλάρωσης στην περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.
Το αγκάλιασμα κάνει καλό στην καρδιά
Εκτός που το αγκάλιασμα κάνει ψυχολογικά καλό στην καρδιά και τα συναισθήματα, αποτελεί επίσης και καλό γιατρικό! Σε πανεπιστημιακή έρευνα στις ΗΠΑ βρέθηκε ότι ζευγάρια που δεν αγκαλιάζονταν είχαν αυξημένο καρδιακό παλμό (ελαφριά ταχυκαρδία) σε σχέση με ζευγάρια που αγκαλιάζονταν συχνά.
Το αγκάλιασμα βοηθάει στην καλύτερη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος
Στο επιστημονικό περιοδικό Psychological Science δημοσιεύτηκε πρόσφατα έρευνα που δείχνει ότι το αγκάλιασμα τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα. Έτσι, κάποιος που έχει συχνές αγκαλιές από αγαπημένα του πρόσωπα, έχει ζεστές σχέσεις και κοινωνική υποστήριξη, όταν αρρωστήσει έχει λιγότερα και μικρότερης έντασης συμπτώματα σε σχέση με κάποιον άλλον που δεν έχει συχνές αγκαλιές και κοντινές σχέσεις στη ζωή του
Το αγκάλιασμα μειώνει τους φόβους
Αγκαλιάζοντας ένα αγαπημένο πρόσωπο ή και ένα αγαπητό άψυχο αντικείμενο –όπως ένα αρκουδάκι- είναι αρκετό για να καταλαγιάσει τον φόβο των συμμετεχόντων σε πολλές έρευνες. Ακόμα και ένα απλό άγγιγμα στο χέρι μεταξύ συζύγων έχει βρεθεί ότι μειώνει το φόβο των ιατρικών εξετάσεων.
Το αγκάλιασμα μειώνει το συναίσθημα της μοναξιάς
Το αγκάλιασμα και η φυσική επαφή με έναν άλλο άνθρωπο είναι σημαντικά για μικρούς και μεγάλους. Πανεπιστημιακή έρευνα του Ohio State University έδειξε ότι όσο μεγαλώνει ο άνθρωπος τόσο περισσότερο χρειάζεται αγκάλιασμα και φυσικό άγγιγμα από άλλους ανθρώπους, γιατί έτσι μειώνεται το συναίσθημα της μοναξιάς, αυξάνεται το συναίσθημα της συναισθηματικής ζεστασιάς και ‘δεσίματος’ και τα ψυχολογικά αυτά οφέλη συμβάλλουν στην ευεξία αλλά και την καλύτερη υγεία του ηλικιωμένου ατόμου.
ΤΑ 7 ΕΙΔΗ ΑΓΚΑΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ ΣΕ ΜΙΑ ΣΧΕΣΗ
Ανάλογα με το είδος του αγκαλιάσματος μεταξύ δύο ενηλίκων σε μια σχέση, μπορεί κανείς να συμπεράνει διάφορα πράγματα για το είδος της σχέσης που έχει και για το πώς ο/η σύντροφος βλέπει τη σχέση αυτή.
Το φιλικό αγκάλιασμα
Όταν ο φίλος ή η φίλη σας έρχεται από δίπλα σας και σας αγκαλιάζει με το ένα χέρι ενώ με το άλλο σας δίνει ένα ελαφρύ χτύπημα στην πλάτη, το νόημα είναι «είμαστε φιλαράκια». Τέτοιου είδους αγκάλιασμα δεν έχει ερωτική σημασία, αλλά δηλώνει ζεστά συναισθήματα, νοιάξιμο, και μια όμορφη σχέση, που όμως δεν πρόκειται απαραιτήτως να γίνει ερωτική.
Το νυσταγμένο αγκάλιασμα
Αυτή η μαγική στιγμή, όταν δυο άνθρωποι είναι δίπλα-δίπλα και ο ένας γέρνει και αφήνει το κεφάλι του να ξεκουραστεί στον ώμο του άλλου, ενώ τα σώματα είναι αγκαλιασμένα… Όταν συμβαίνει αυτό το αγκάλιασμα σημαίνει ότι τα άτομα νιώθουν ασφάλεια μεταξύ τους, χαλαρώνουν και αφήνονται.
Το ευγενικό αγκάλιασμα
Ή αλλιώς, το τυπικό αγκάλιασμα, όπως όταν χαιρετάμε μια ηλικιωμένη θεία και δε βλέπουμε την ώρα να αποτραβηχτούμε! Τέτοιου είδους αγκάλιασμα γίνεται όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν και συνήθως οι συμμετέχοντες προσπαθούν να μην αγγίξουν ο ένας τον άλλον, ενώ διατηρούν ένα παγωμένο χαμόγελο στο πρόσωπό τους. Τέτοιου είδους αγκάλιασμα μπορεί να συμβεί σε τυπικές σχέσεις ή σε πρώτο ραντεβού μεταξύ ντροπαλών ατόμων.
Το σφιχτό αγκάλιασμα της αρκούδας
Να ένα αυθεντικό, ζεστό, σφιχτό, γεμάτο νόημα αγκάλιασμα! Όταν δυο άνθρωποι που έχουν αισθήματα ο ένας για τον άλλον και έχουν καιρό να βρεθούν ή έχουν επιθυμήσει ο ένας τον άλλον και τελικά βρίσκονται, δε θέλουν να αφήσουν ο ένας τον άλλον! Ανοίγει καθένας την αγκαλιά του και περικλείει μέσα της το άλλο άτομο, σφίγγοντας! Τα χαμόγελα και των δύο συμμετεχόντων είναι λαμπερά, ζωντανά και φωτίζουν τα πρόσωπά τους!
Το γρήγορο αγκάλιασμα
Ξέρετε το γρήγορο αγκάλιασμα με πεταχτά φιλιά στον αέρα, σταυρωτά στα μάγουλα, που την επόμενη στιγμή τελειώνει και καθένας στρέφεται στη μεριά του; Αυτό το είδος αγκαλιάσματος δείχνει τη χαρά των ανθρώπων που συναντιούνται, διασταυρώνονται τα μονοπάτια τους, αλλά δείχνει επίσης και ότι καθένας είναι απασχολημένος με τα δικά του και θέλει να επιστρέψει σε αυτά.
Το παγωμένο αγκάλιασμα
Το χειρότερο είδος αγκαλιάσματος: όταν αγκαλιάζουμε κάποιον και ο άλλος παραμένει παγωμένος και σαν άγαλμα, οπότε ούτε δεν το ανταποδίδει ούτε και το ευχαριστιέται. Σε αυτή την περίπτωση αναρωτηθείτε τι πάει στραβά με το κρύο αυτό άτομο.
Το αγαπησιάρικο αγκάλιασμα
Αγκαλίτσα στον καναπέ, στο σινεμά, σε ένα παγκάκι, ένα ζευγάρι αγαπημένο που χάνεται ο ένας στην αγκαλιά του άλλου και νιώθει όοοομορφα… Ένα συναισθηματικό αγκάλιασμα που στέλνει το μήνυμα «σε αγαπώ, σε νοιάζομαι, νιώθω υπέροχα μαζί σου!».
Dr. Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

12/28/2017

Osho: Αν η ζωή σού μοιάζει σκοτεινή και δυστυχισμένη είναι επειδή τη ζεις με λάθος τρόπο.



Διαμορφωνόμαστε από αυτό που κάνουμε. Οι πράξεις μας τελικά είναι εκείνες που μας φτιάχνουν. Αυτό που κάνουμε σι­γά σιγά γίνεται ο δημιουργός της ζωής μας και της ψυχής μας. Αυτό που κάνουμε στη ζωή αποφασίζει το πώς δημιουργούμε τους εαυτούς μας. Αυτό που είναι η συμπεριφορά μας στη ζωή αποφασίζει τις κατευθύνσεις στις οποίες θα ταξιδέψει η ψυχή μας, τα μονοπάτια που θα διασχίσει, τους νέους κόσμους που θα εξερευνήσει.
Αν γνωρίζαμε ότι η συμπεριφορά μας στη ζωή μάς δημιουργεί, τότε ίσως η άποψη ότι η ζωή είναι μάταιη και ανώφελη να φαινόταν παρεξηγημένη. Τότε ίσως η ιδέα να αποδεχτούμε ότι η ζωή είναι ένα βάσανο να έμοιαζε λάθος. Τότε ίσως η στάση μας κατά της ζωής να μας φαινόταν άθρησκη.
Αλλά μέχρι τώρα, στο όνομα της θρησκείας έχουμε διδαχτεί μόνο την άρνηση της ζωής. Μέχρι τώρα η πραγματικότητα είναι ότι όλη η θρησκεία είναι προσανατολισμένη προς τον θάνατο αντί να είναι προσανατολισμένη προς τη ζωή. Σημασία για τις θρησκείες έχει αυτό που έρχεται μετά τον θάνατο, όχι αυτό που είναι πριν από τον θάνατο. Ως τώρα, η άποψη των θρησκειών ήταν να σεβόμαστε τον θάνατο, όχι τη ζωή. Δεν μπορούμε να βρούμε ποτέ σεβασμό για τα λουλούδια της ζωής· παντού υπάρχουν μόνο ευλογίες και σεβασμός για νεκρά λουλούδια, μαραμένα λουλούδια, λουλούδια που έχουν πάει στους τάφους τους.
Μέχρι τώρα, όλος ο θρησκευτικός συλλογισμός έχει ασχοληθεί με αυτό που υπάρχει μετά τον θάνατο – παράδεισος, σωτηρία, νιρβάνα, λες και αυτό που υπάρχει πριν από τον θάνατο δεν έχει καμία σημασία. Θέλω να σας πω ότι αν δεν είστε σε θέση έστω και να φροντίσετε αυτό που υπάρχει πριν από τον θάνατο, δεν θα μπορέσετε ποτέ να φροντίσετε αυτό που έρχεται μετά τον θάνατο. Αν αυτό που είναι εδώ, πριν τον θάνατο, θεωρείται ότι δεν έχει νόημα, δεν μπορείτε να αναπτύξετε ποτέ την ικανότητα να βρείτε νόημα σε αυτό που έρχεται μετά τον θάνατο.
Η προετοιμασία για τον θάνατο πρέπει να γίνει μέσω όλων όσων υπάρχουν εδώ στη ζωή. Αν υπάρχει ένας άλλος κόσμος μετά τον θάνατο, θα βρούμε και εκεί μόνο αυτό που έχουμε δημιουργήσει και έχουμε ζήσει σε αυτή τη ζωή. Όμως ως τώρα το μόνο πράγμα που μας λένε είναι να περιφρονούμε αυτή τη ζωή, να αγνοούμε αυτή τη ζωή.
Δεν υπάρχει άλλος Θεός εκτός από την ίδια τη ζωή. Δεν μπορεί να υπάρξει. Θέλω επίσης να πω ότι το να πασχίζουμε για την τελειοποίηση της τέχνης της ζωής σημαίνει να πασχίζουμε για την τελειοποίηση της τέχνης της θρησκευτικότητας και το να βιώνουμε την απόλυτη αλήθεια σε αυτή τη ζωή είναι το πρώτο βήμα προς την επίτευξη του απόλυτου. Εκείνος που χάνει αυτή τη ζωή είναι σίγουρο ότι θα χάσει και όλα τα άλλα.
Ωστόσο, η προσέγγιση ως τώρα ήταν ακριβώς η αντίθετη. Αυτή η προσέγγιση σας ζητάει να απαρνηθείτε τη ζωή, να απαρνηθείτε τον κόσμο. Δεν σας ζητάει να ψάξετε στη ζωή, δεν σας ζητάει να μάθετε την τέχνη της ζωής. Επίσης δεν σας λέει ότι ο τρόπος που βιώνετε τη ζωή εξαρτάται από το πώς τη βλέπετε. Αν η ζωή μοιάζει σκοτεινή και δυστυχισμένη είναι επειδή τη ζείτε με λάθος τρόπο. Αυτή η ίδια ζωή μπορεί να γίνει μια βροχή ευτυχίας αρκεί να ξέρετε τον σωστό τρόπο να τη ζείτε.
Θρησκεία αποκαλώ την τέχνη του να ζεις. Η πραγματική θρησκεία δεν είναι μια άρνηση της ζωής, είναι μια σκάλα για να κατεβαίνεις βαθιά μέσα στη ζωή. Η πραγματική θρησκεία δεν είναι να γυρίζει κανείς την πλάτη του στη ζωή, είναι να ανοίγει τα μάτια του στη ζωή. Θρησκεία δεν είναι απόδραση από τη ζωή· θρησκεία είναι ο πλήρης εναγκαλισμός της ζωής. Είναι μια ολοκληρωτική συνάντηση με τη ζωή.
Osho , «Το Sex μετράει» – εκδόσεις Ενάλιοs

12/27/2017

Η ατέλειωτη αναζήτηση της Ευτυχίας σε κάτι έξω από εμάς και η επιστροφή στο μέσα μας

Image result for inner bliss
Είναι μέρες γιορτινές και ο κόσμος εύχεται ο ένας στον άλλο, χρόνια πολλά και όλες τους οι επιθυμίες να πραγματοποιηθούν. Είναι κάτι που υπάρχει σαν μια συλλογική συνειδητότητα, να εύχεσαι ότι κάποια μέρα στο μέλλον, όλα αυτά που ονειρεύεσουν θα  γίνουν πραγματικότητα.

Γιατί θέλουμε τα όνειρα μας να γίνουν πραγματικότητα; Τι κρύβεται πίσω από αυτό; Μήπως αυτό που ψάχνομε , είναι να νοιώσουμε αυτό το απόλυτο αίσθημα ενότητας, αγάπης , ασφάλειας, μέσω της εκπλήρωσης των στόχων και επιθυμιών μας; Άρα αφού δεν έχουμε αυτό που θα θέλαμε να έχουμε στο παρόν, ευχόμαστε ότι κάποια μέρα στο μέλλον, θα έχουμε αυτά που επιθυμούμε, ώστε τελικά, να νοιώσουμε όλα αυτά τα αισθήματα που ανάφερα πιο πάνω.

Άρα, επειδή δεν βιώνουμε αυτά που θα θέλαμε να βιώσουμε, τα προβάλλομε σε κάποιο μελλοντικό χρόνο, και εστιάζομε την προσοχή μας στο μέλλον, εναποθέτοντας όλες μας της ελπίδες για αγάπη, χαρά  και ευτυχία, σε κάτι που θα έρθει μετά. Δεν είναι ότι τα όνειρα και επιθυμίες είναι αδύνατο να γίνουν, δεν είναι εκεί το θέμα. Μπορούν να γίνουν και για πάρα πολλή κόσμο, αυτό έχει γίνει. Ποιο είναι το πρόβλημα όμως; Υπάρχει ένα γνωμικό που λέει , ότι ''υπάρχουν δύο τρόποι να είσαι δυστυχισμένος, ο πρώτος είναι να αποκτήσεις αυτό που θέλεις και ο δεύτερος, να μην αποκτήσεις αυτό που θέλεις.'' Αυτό που ψάχνομε δεν είναι κάτι που μπορείς να αποκτήσεις στο μέλλον, αλλά κάτι που μπορείς να βιώσεις μέσα σου, μόνο στο παρόν. 

Ο μόνος τρόπος να δημιουργήσεις ένα όμορφο μέλλον, είναι να έχεις ένα όμορφο παρόν. Η ζωή μας είναι ένα ατέλειωτο παρόν, και ο μόνος τρόπος να βιώσεις αγάπη χωρίς όρους η ενότητα, είναι εκεί, χωρίς την παρουσία του νου, που είναι πάντα εστιασμένος στο παρελθόν η στο μέλλον. Εστιάζοντας σε αυτά, είμαστε μόνιμα συντονισμένοι με τα αισθήματα του φόβου, του αγχους και της ενοχής.

Είναι η φύση του εγωικού νου, να θέλει περισσότερα και να μην ικανοποιείτε με τίποτα. Ψάχνει, ψάχνει αλλά δεν φτάνει ποτέ εκεί που θέλει , και ακόμα και αν φτάσει, η χαρά διαρκεί πολύ λίγο, και ξανά και ξανά, καταστρέφει το παρόν, αγωνιώντας αν θα καταφέρει να έχει αυτό που θέλει στο μέλλον.

Χρησιμοποιούμε τον παρόν χρόνο, που είναι αυτό που λέγεται ζωή, σαν ένα μέσο να φτάσομε κάπου, και όχι σαν πηγή αγάπης, ειρήνης, χαράς , ενότητας και εαδαιμονίας. Θεωρούμε ότι όλα αυτά που θέλουμε θα έρθουν στο μέλλον ότι είναι απείρως πιο σημαντικά, αγνοώντας ότι το μέλλον είναι ένα κατασκεύασμα του νου, αφού η ζωή, βρίσκεται πάντα στο παρόν. 
Όταν μιλάς με ένα παιδί, δεν χρειάζεται ο νους. Όταν απολαμβάνεις ένα ωραίο λουλούδι, ο νους ειναι εντελώς άχρείαστος, αφού τυχόν επέμβαση του θα χαλάσει αυτή την απέραντη ομορφιά που βιώνεις. Όταν ζωγραφίζεις, πλέκεις, παίζεις μουσική η κάνεις διαλογισμό, ο νους σταματά, και εκεί γίνονται όλα τα θαύματα, όλες οι μεγάλες δημιουργίες, όλα τα μεγάλα έργα. Επειδή, ενώνεσαι με κάτι πολύ μεγαλύτερο, που είναι πέραν από τον νου και της σκέψεις, που είναι ασύλληπτα πιο ευφυές, θεικό ,δημιουργικό και σοφό.

Λένε ότι ο νους είναι ένα υπέροχο εργαλείο αλλά ένας απαίσιος αφέντης.  Μπορούμε να χρησιμοποιήσομε τον νου για να κάνομε πρακτικά θέματα, όπως να πάω κάπου, να μην χαθώ, να κανονίσω κάποιο ραντεβού, να πάω στην τράπεζα , να κλείσω ένα εισιτήριο, αυτά όλα είναι μια χαρά. Αν τον αφήσω όμως τον νου, να είναι αφέντης, και να ζητά συνέχεια πράγματά, ώστε κάποια μέρα στο μέλλον να καταφέρω να ευτυχήσω, εκεί χάνομε το παιγνίδι, γιατί ακριβώς όλα τα υπέροχα πράγματα, μπορείς να τα βιώσεις μόνο στο παρόν, χωρίς την βοήθεια του νου

Ζούμε σε ένα κόσμο όπου τα πάντα υπάρχουν, σε διτότητα. Δεν μπορείς να έχεις το ένα , χωρίς να έχεις και το αντίθετο του. Μέρα -νύκτα, ευχαρίστηση-πόνος, χαρά-λύπη, άσπρο-μαύρο, αρνητικό-θετικό, πλεονέκτημα-μειονέκτημα , άσπρο-μάυρο κλπ. Άρα , ότιδήποτε και αν προέλθει, που είναι ένα δημιούργημα του νου, δεν μπορεί να μας δώσει το ένα χωρίς το άλλο. Εϊναι μεγάλη ψευδαίσθηση, να πιστεύομε ότι μπορούμε να έχουμε μόνο την μια πλευρά των πραγμάτων, χωρίς να βιώσουμε την άλλη. Πως θα βιώσεις την χαρά, αν δεν έχεις βιώσει τι είναι η λύπη; Πως θα δεις ένα πλεονέκτημα αν δεν έχεις βιώσει το μειονέκτημα; Γι αυτό και ο κόσμος που ψάχνει να βρει την ευτυχία του, με νέα σχέση , αυτοκίνητο, εξοχικό, δουλειά κλπ, συνήθως απογοητεύεται γιατί σιγά σιγά αντιλαμβάνεται ότι δεν έχει καλύψει εκείνο το κενό μέσα του, μέσω αυτών των κατακτήσεων. 

Ρώτησαν κάποιον ποια ήταν η ευτυχέστερη μέρα της ζωής του; Και είπε, όταν αγόρασε ένα γιώτ. Όταν τον ρώτησαν ποια η δεύτερη ευτυχέστερη, η απάντηση του ήταν όταν το πούλησε. Τίποτα στον κόσμο της φόρμας, στον κόσμο της σκέψης, μπορεί να μας φέρει αυτό το μόνιμο αίσθημα χαράς και ενότητας που ψάχνομε, γιατί ψάχνομε στον λάθος τόπο. Κανείς και τίποτα δεν μπορεί να μας κάνει ευτυχισμένους, αν δεν είμαστε ήδη ευτυχισμένοι από μόνοι μας. Δεν είναι η δουλειά του άλλου να μας κάνει ευτυχισμένους, ούτε η δουλειά του αυτοκινήτου, του γιώτ η του εξοχικού.

Δεν είναι κακό να κάνεις νέα σχέση η να αγοράσεις αυτοκίνητο η σπίτι. Φυσικά και δεν είναι. Όμως τίποτα από όλα αυτά, θα σου φέρουν αυτό που ψάχνεις, επειδή όλα αυτά θα σου φέρουν μαζί με τα θετικά και τα αρνητικά τους. Αυτό που ψάχνεις εναγωνίως, δεν είναι δημιούργημα του νου η της σκέψης, αλλά είναι εκεί όταν πάψεις να τα ψάχνεις και να τα αναζητάς. Είναι μέσα σου, την ώρα που παραδίνεσαι στο τι υπάρχει στην ζωή σου και το αποδέχεσαι πλήρως , χωρίς να το παλεύεις, χωρίς να επιυθυμείς κάτι άλλο, το δέχεσαι σαν να το έχεις ήδη διαλέξει. Εκεί έρχεται η ειρήνη , σταματάς να πηγαίνεις ενάντια στο σύμπαν, και αρχίζεις να συμπορεύεσαι μαζί του

Όλα τα προβλήματα της ζωής, αρχίζουν όταν δεν θέλουμε αυτό που έχουμε, και θέλουμε αυτό που δεν έχουμε. Όλα αυτά σταματούν, όταν αρχίσομε να θέλουμε αυτό που έχουμε και δεν θέλουμε αυτό που δεν έχουμε. Λένε ότι 95% των προβλημάτων μας δεν είναι από την όποιαδήποτε κατάσταση που βιώνουμε, αλλά από της σκέψεις που κάνει ο νους μας. γι αυτή την κατάσταση. Δεν είμαστε οι σκέψεις και τα συναισθήματα, είμαστε αυτός που τα παρατηρεί όλα αυτά, που είναι από την φύση τους εφήμερα. Ο παρατηρητής είναι το μόνο μόνιμο, όλα τα άλλα είναι προσωρινά. Είμαστε ο ουρανός, και όχι τα σύννεφα , οι βροχές και οι καταιγίδες. Ο ουρανός είναι πάντα εκεί.

Στον βουδισμό λένε, ότι εκεί που τελειώνουν οι επιθυμίες, σταματούν και τα βάσανα του ανθρώπου. Μόλις εκπληρώσουμε την τάδε επιθυμία, αμέσως μετά έχουμε νέες επιθυμίες. Και σαν τον ποντικό μέσα στον τροχό, προσπαθούμε να φτάσομε κάπου, αλλά ποτέ δεν φτάνομε. Μόνο όταν σταματήσομε να ψάχνομε και να αναζητούμε την ευτυχία, θα την βρούμε. Και που θα την βρούμε; Εκεί που δεν ψάξαμε ποτέ, που είναι μέσα μας, στον μόνο χρόνο που υπάρχεις ζωή, που είναι το παρόν!

Άδωνις Έλληνας
Ολιστικός Θεραπευτής, Σύμβουλος Υγείας και Ευεξίας
www.adonisellinas.com  
+357 99 579169

12/24/2017

Τα φάρμακα στην Αρχαία Ελλάδα

Τα φάρμακα στην Αρχαία Ελλάδα. Ανάμεσα στο μύθο, τη λαϊκή εμπειρική θεραπευτική και την επιστήμη
Γιώργος Παπαδόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Φαρμακολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών
Οι αρχαίοι Έλληνες, όπως και όλοι οι λαοί, αρχαίοι και νεότεροι, πρωτόγονοι και προηγμένοι, χρησιμοποιούσαν φάρμακα για να θεραπεύουν αρρώστιες ή για να ανακουφίζουν από δυσάρεστες, επώδυνες καταστάσεις. Ο όρος «φάρμακο», όμως, δεν σήμαινε στην αρχαία Ελλάδα μόνο ό, τι εννοούμε συνήθως, αλλά και το δηλητήριο: αυτό που ήπιε ο Σωκράτης μετά την καταδίκη του αναφέρεται στους Πλατωνικούς Διαλόγους ως  «φάρμακον».1 Εξάλλου, οι σχέσεις και τα όρια μεταξύ θεραπευτικών φαρμάκων και δηλητηρίων είναι ένα θέμα που παρακολουθεί όλη την ιστορία των φαρμάκων και δεν μπορεί να αναπτυχθεί.
Στην αρχαία Ελλάδα (όπως και σε αντίστοιχους πολιτισμούς) χρησιμοποιούσαν για θεραπευτικούς σκοπούς κυρίως μέρη φυτών (ρίζες, φύλλα, άνθη, καρποί κ.λπ.), αλλά και ζωικά προϊόντα (μέρη του σώματος ή εκκρίματα ζώων), καθώς και ανόργανες (ορυκτές) ουσίες.2 Για τη χρήση τους ως φαρμάκων τα μέρη των φυτών (και τα άλλα φυσικά προϊόντα) υποβάλλονταν σε σχετικά απλές επεξεργασίες: πολτοποίηση, ξήρανση, κονιοποίηση, βράσιμο (σε νερό ή κρασί), ανάμιξη με άλλες ουσίες (π.χ. μέλι) κ.ά.
Από τα βάθη των αιώνων
Αναφορές για χρήση (και για δράσεις) φαρμάκων βρίσκουμε σε πολύ παλαιά κείμενα (και βέβαια όχι μόνο από τον ελλαδικό χώρο). Αξιοσημείωτες είναι οι σχετικές αναφορές στα ομηρικά έπη. Στην Ιλιάδα, όταν ο Άρης τραυματίζεται από τον Διομήδη, ο Δίας καλεί το γιατρό Παιήονα: Τότε ο Παιήονας απιθώνοντας πα στην πληγή βοτάνια μαλαχτικά μεμιάς τον έγιανε- θνητός μαθές δεν ήταν. Πώς με την πρώτη το συκόγαλο το άσπρο το γάλα πήζει, κι ας είναι αριά, κι ως τ’ ανακάτωσες θωρείς το ευτύς πηγμένο-όμοια γοργά κι αυτός τον γιάτρεψε τον αντρειωμένον Άρη.3 Τα φάρμακα, ωστόσο, στα ομηρικά έπη δεν χρησιμοποιούνται μόνο για ό, τι θα ονομάζαμε καθαρά ιατρικούς σκοπούς. Η Ελένη (Οδ. δ 221) δίνει στους φίλους του Οδυσσέα το νηπενθές για να απαλύνει τη θλίψη τους για τον υποτιθέμενο χαμό του. Ο Ερμής (Οδ. κ 395) δίνει στον Οδυσσέα ένα φυτό, το μώλυ, για να αντιμετωπίσει τα μάγια της Κίρκης.
Οι περιγραφές για τη χρήση φαρμάκων στα ομηρικά έπη βρίσκονται μέσα σε μια μυθική αχλύ, και όχι μόνο επειδή έχουν να κάνουν με μάγια και την αντιμετώπισή τους (όπως στην περίπτωση της Κίρκης), ούτε επειδή τα αποτελέσματά τους είναι τόσο εντυπωσιακά (όπως στη θεραπεία του τραύματος του Άρη) που φθάνουν στην περιοχή του υπερφυσικού. Άλλωστε και τα δύο αυτά μοτίβα απαντούν επανειλημμένα σε σχέση με τα φάρμακα ακόμη και στους νεότερους χρόνους. Επιπλέον, τα αποτελέσματα φαίνεται ότι έχουν σχέση, σε σημαντικό βαθμό, και με τις ιδιότητες των προσώπων που τα χρησιμοποιούν ή τα δίνουν. Ο Άρης φαίνεται να θεραπεύεται με τόσο εντυπωσιακό τρόπο ίσως κυρίως επειδή δεν ήταν θνητός. Το μώλυ, πάλι, δεν μπορεί να το ξεριζώσει κανένας θνητός και πρέπει να παρέμβει ο Ερμής.4
«Ριζοτόμοι», «φαρμακοπώλες» και λαϊκή ιατρική
Όπως ισχύει και για όλους τους λαούς σε αντίστοιχες ιστορικές περιόδους (αλλά και για ένα πολύ μεγάλο μέρος της ιστορίας της ανθρωπότητας), στην αρχαία Ελλάδα αυτοί που εκτελούσαν ιατρικές-θεραπευτικές δραστηριότητες ανήκαν σε διαφορετικές κατηγορίες. Καταρχάς υπήρχαν, όπως παντού, οι «λαϊκοί θεραπευτές». Από την άλλη μεριά μπορούμε να διακρίνουμε αυτούς που θα ονομάζαμε «θεσμοθετημένους θεραπευτές». Τέτοιοι είναι στις αρχαίες κοινωνίες αρχικά οι θεραπευτές που ανήκουν στο ιερατείο (όπως στα ελληνικά Ασκληπιεία).
Επιπλέον, στην αρχαία Ελλάδα εμφανίζονται σε κάποια εποχή αυτοί που θα ονομάζαμε «επιστήμονες γιατροί», όπως εκείνοι που ανήκαν στη σχολή της Κω και της Κνίδου. Λαϊκοί θεραπευτές στην αρχαία Ελλάδα ήσαν, μεταξύ άλλων, οι ονομαζόμενοι «ριζοτόμοι» (αυτοί που κόβουν, που μαζεύουν ρίζες και, γενικότερα, φαρμακευτικά φυτά) και «φαρμακοπώλαι» (αυτοί που πουλούν φάρμακα, κυρίως φαρμακευτικά φυτά). Οι άνθρωποι αυτοί, που δεν είχαν ιδιαίτερη ιατρική μόρφωση, προμήθευαν γιατρούς και αρρώστους με φαρμακευτικά φυτά, αλλά παράλληλα έδιναν και ιατρικές συμβουλές και εκτελούσαν, σε μεγάλη έκταση, θεραπείες.
Ιδιαίτερα τα λαϊκά στρώματα φαίνεται ότι βασίζονταν, σε μεγάλο βαθμό, σ’ αυ­τούς για να αντιμετωπίσουν τις αρρώστιες τους. Κάποιοι από αυτούς είχαν κερδίσει την εκτίμηση ακόμη και των «επιστημόνων» γιατρών, οι οποίοι λάβαιναν σοβαρά υπόψη τις γνώσεις τους. Ιδιαίτερη φήμη είχε ο Κρατεύας, «ριζοτόμος» στην αυλή του Μιθριδάτη Δ’ (α’ μισό του 1ου αιώνα π.Χ.), ο οποίος έγραψε ένα σημαντικό βιβλίο για φαρμακευτικά φυτά, το οποίο επηρέασε τόσο τον Διοσκουρίδη όσο και άλλους μεταγενέστερους (το βιβλίο δεν σώζεται).
Φάρμακα και Ασκληπιεία
Τα Ασκληπιεία είχαν μεγάλο κύρος στη αρχαία Ελλάδα, και στην Κλασική περίοδο, ακόμη και μετά τη διάδοση της ιπποκρατικής ιατρικής, αλλά και στην Ελληνιστική και τη Ρωμαϊκή περίοδο. Οι άρρωστοι που προσέρχονταν σ’ αυτά για θεραπεία ακολουθούσαν διαδικασίες που περιλάμβαναν δεήσεις, ακροάσεις μουσικών εκτελέσεων ή θεατρικών παραστάσεων, λουτρά, δίαιτα κ.λπ.
Το τελικό στάδιο ήταν η εγκοίμηση, κατά την οποία ο άρρωστος κοιμόταν μέσα σε ειδικό χώρο του Ασκληπιείου και στον ύπνο του εμφανιζόταν ο θεός ή κάποια άλλη μορφή που εκτελούσε τη θεραπεία ή έδινε στον άρρωστο θεραπευτικές οδηγίες. Σ’ αυτό το «θεραπευτικό όνειρο» ο θεός έδινε μερικές φορές στον άρρωστο κάποιο φάρμακο, είτε συγκεκριμένο γνωστό φυτό είτε π.χ. να πιει ένα ιαματικό ποτό σ’ ένα κύπελλο. Άλλοτε πάλι του έδινε εντολή να χρησιμοποιήσει κάποιο φάρμακο όταν ξυπνήσει.5
Τα φάρμακα στη λόγια γραμματεία
Στην Ιπποκρατική Συλλογή δεν σώζεται έργο (ή έστω μέρος του) που να αναφέρεται συστηματικά σε φάρμακα. Σε πολλά, όμως, έργα της Συλλογής περιέχονται διάσπαρτες γνώσεις για τις ιδιότητες και υποδείξεις για τη χρήση των φαρμάκων. Το παλαιότερο σωζόμενο έργο που αναφέρεται συστηματικά σε φάρμακα (φαρμακευτικά φυτά) είναι το Περί φυτών ιστορίαι του Θεόφραστου από την Ερεσό (372-287 π.Χ.), και συγκεκριμένα το 9ο βι­βλίο του έργου.6
Βασικό, ωστόσο, σημείο αναφοράς στην ιστορία των επιστημονικών γνώσεων για τα φαρμακευτικά φυτά είναι το βιβλίο του Διοσκουρίδη Περί ύλης ιατρικής. Γράφτηκε ανάμεσα στο 60 και το 78 μ.Χ. Ο Διοσκουρίδης γεννήθηκε στην Ανάζαρβο της Κιλικίας και ταξίδεψε σε πολλές χώρες -κατά μία, όχι βεβαιωμένη, εκδοχή, ως γιατρός στα ρωμαϊκά στρατεύματα- και είχε την ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά πολλά φαρμακευτικά φυτά και τις χρή­σεις τους σε διάφορους λαούς και περιοχές.
Η σημασία του έργου του Διοσκουρίδη έγκειται τόσο στον όγκο των γνώσεων που περιέχει όσο και στην επίδραση που άσκησε στους περισσότερους κατοπινούς συγγραφείς μέχρι την Αναγέννηση, αλλά και αργότερα.7 Την ίδια εποχή με το έργο του Διοσκουρίδη γράφεται το Naturalis historia του Πλίνιου (23-79 μ.Χ.), μια εγκυκλοπαίδεια που φιλοδοξεί να περιέχει όλα όσα ήσαν γνωστά σχετικά με τη φύση. Στο έργο αυτό περιλαμβάνονται και πολλά για τη θεραπευτική χρήση φυτών (και άλλων φυ­σικών προϊόντων).8
Η τελική συστηματοποίηση των γνώσεων σχετικά με τα φάρμακα (όπως και όλου του σώματος γνώσεων της αρχαίας ελληνικής ιατρικής) γίνεται με τον Γαληνό (129­199/200 ή 216/217 μ.Χ.). Ο Γαληνός γεννήθηκε στην Πέργαμο της Μ. Ασίας, σπούδασε ιατρική εν μέρει στην Αλεξάνδρεια (το σημαντικότερο τότε κέντρο ελληνικής ιατρικής, επιστήμης και φιλοσοφίας) και χρημάτισε προσωπικός γιατρός των αυτοκρατόρων Μάρκου Αυρήλιου και Κόμμοδου. Σχετικά με τα φάρμακα, τα έργα του Γαληνού ενσωματώνουν πολλά στοιχεία από τον Διοσκουρίδη και από άλλους συγγραφείς.
Η προέλευση των γνώσεων για τα φάρμακα
Οι γνώσεις σχετικά με τα φάρμακα που περιέχονται στα αρχαιοελληνικά κείμενα επεκτείνονται σε πολλές λεπτομέρειες: τρόπος συλλογής των φυτών (ακόμα κατάλληλη εποχή, ενδεχομένως και ώρα της ημέρας), τρόπος διατήρησης, τρόποι παρασκευής, δοσολογία, καταστάσεις για τις οποίες είναι κατάλληλο το κάθε φάρμακο κ.λπ. Είναι φανερό (από αναφορές των συγγραφέων και από συγκρίσεις των κειμένων) ότι πολλές από τις πληροφορίες που αναφέρει ένας συγγραφέας προέρχονται από παλαιοτέρους του.
Ο Γαληνός π.χ. έχει πάρει πολλά στοιχεία από τον Διοσκουρίδη και άλλους, ο Διοσκουρίδης από παλαιοτέρους του και από τη λαϊκή ιατρική διαφόρων περιοχών κ.ο.κ. Το γεγονός, όμως, αυτό δεν μας διαφωτίζει και πολύ, γιατί παραμένει αναπάντητο το πώς είχαν αποκτήσει τις γνώσεις αυτές οι παλαιότεροι. Μια πρόχειρη απάντηση είναι ότι οι γνώσεις αυτές αποκτήθηκαν αρχικά με τυχαίες παρατηρήσεις ή τυχαίες δοκιμές. Μια τέτοια απάντηση, όμως, δεν είναι καθόλου ικανοποιητική. Είναι εξαιρετικά προβληματικό να δεχθεί κανείς ότι όλο το σώμα των σχετικών γνώσεων αποκτήθηκε με «συσσώρευση» τέτοιων τυχαίων παρατηρήσεων ή δοκιμών.
Πολλά από τα φάρμακα αυτά είναι θεραπευτικά μόνο σε συγκεκριμένες δόσεις ή συγκεκριμένες συνθήκες παρασκευής και χορήγησης (συνθήκες που περιγράφονται, πολλές φορές, με μεγάλη ακρίβεια στα αρχαία κείμενα), ενώ σε άλλες συνθήκες μπορεί να είναι αδρανή ή τοξικά. Άλλοτε πάλι τα φάρμακα αυτά πρέπει να λαμβάνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν εμφανιστούν θεραπευτικά αποτελέσματα. Αυτό που μπορεί να προσφέρει μια τυχαία παρατήρηση είναι μάλλον να οδηγήσει σε κάποια τροποποίηση, συμπλήρωση κ.λπ. μιας γνώσης που ήδη υπάρχει. Με άλλα λόγια: για να προχωρήσει κανείς σε γνώσεις σχετικά με τα φάρμακα πρέπει να ξεκινήσει από (και να στηριχθεί σε) ήδη δομημένες γνώσεις.
Μια τέτοια παρατήρηση μας οδηγεί στις πιο πρώιμες (ή πρωτόγονες) φάσεις ενός πολιτισμού, στις οποίες, όπως είναι γνωστό, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν ήδη ένα μεγάλο φάσμα φαρμάκων. Όπως παρατηρεί ο R. Schmitz:9 «Στον άνθρωπο των προϊστορικών εποχών ή των πρωτόγονων πολιτισμών εκδηλώνονται κάποια έμφυτα ένστικτα που αναπτύσσονται τόσο περισσότερο, όσο λιγότερο οι δραστηριότητές του κατευθύνονται από συνειδητή, συστηματική σκέψη. Όπως συμβαίνει με το υγιές ζώο, έτσι και ο υγιής άνθρωπος αναζητούσε τη φυτική, ζωική ή ορυκτή τροφή του και έβρισκε ασυνείδητα αυτό το οποίο χρειαζόταν το σώμα του, ενώ απέφευγε εκείνο που θα τον έβλαπτε. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση μιας αρρώστιας, στην οποία ο οργανισμός αναζητά εκείνο που του είναι απαραίτητο για να ανακτήσει την υγεία του».10
Φάρμακα για την αποκατάσταση της «ισορροπίας» των χυμών και των ποιοτήτων
Οι αντιλήψεις της ιπποκρατικής ιατρικής (καθώς και άλλων ιατρικών συστημάτων που αναπτύχθηκαν αργότερα) για τη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού, την υγεία, την αρρώστια και τη θεραπεία διαφέρουν ριζικά από αυτές που επικρατούν στη σημερινή ιατρική.11 Βασικό ρόλο στην ιπποκρατική ιατρική παίζουν τα τέσσερα στοιχεία της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας (γη, νερό, αέρας, φωτιά), οι τέσσερις βασικές «ποιότητες» (θερμό, ψυχρό, υγρό, ξηρό) και οι τέσσερις χυμοί (αίμα, φλέγμα, κίτρινη χολή, μαύρη χολή).
Στην ιπποκρατική ιατρική (κάπως σχηματικά) υγεία σημαίνει «ισορροπία» («ισονομία») των χυμών ή άλλων «συστατικών» του ανθρώπου, ενώ η αρρώστια προκαλείται από υπερβολική «κυριαρχία» («μοναρχία») ενός χυμού ή «συστατικού».12 Παρόλο που οι αρχές της φαρμακευτικής θεραπευτικής δεν διατυπώνονται με σαφήνεια σε κανένα έργο της Ιπποκρατικής Συλλογής (και μολονότι υπάρχουν αρκετές διαφορές ανάμεσα στα έργα αυτά) μπορούμε να πούμε (πάλι αρκετά σχηματικά) ότι ο ρόλος των φαρμάκων είναι, σε μεγάλο βαθμό, να επαναφέρουν την «ισορροπία» των χυμών – κι αυτό γίνεται συνήθως με αρκετά βίαιο τρόπο, προκαλώντας εμετούς ή κενώσεις (διάρροιες).
Δηλαδή μεγάλο μέρος από τα φάρμακα που αναφέρονται στην Ιπποκρατική Συλλογή είναι εμετικά ή καθαρτικά.13 Η επικινδυνότητα κάποιων από τα φάρμακα αυτά ήταν βέβαια γνωστή στους Ιπποκρατικούς: «Σπασμός ἐξ ἐλλεβόρου, θανάσι-μον».14 Η ηπιότερη πλευρά της ιπποκρατικής θεραπευτικής αντιστοιχούσε στη δίαιτα (βλ. πιο κάτω). Στα έργα του Γαληνού ακολουθούνται γενικά οι ίδιες θεραπευτικές αρχές – εδώ διατυπωμένες με σαφήνεια και συγκροτημένες πάνω σε θεωρητικές βάσεις. Επιπλέον, ο Γαληνός αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στις «ποιότητες» που αναφέραμε παραπάνω.
Μια αρρώστια π.χ. μπορεί να είναι «ψυχρή» και «υγρή». Τότε πρέπει να δοθεί ένα φάρμακο «θερμό» και «ξηρό» (αρχή της «θεραπείας διά των αντιθέτων») – και μάλιστα, όσο περισσότερο «ψυχρή» είναι, για παράδειγμα, η αρρώστια, τόσο περισσότερο «θερμό» πρέπει να είναι το φάρμακο.15 Ο γιατρός πρέπει επομένως να μπορεί να αναγνωρίζει τις «ποιότητες» της αρρώστιας και να γνωρίζει εκείνες του κάθε φαρμάκου.16
Οι «δυνάμεις» των φαρμάκων
Βασικό στοιχείο στην περιγραφή των ιδιοτήτων των φαρμάκων από τον Διοσκουρίδη είναι η έννοια «δύναμις». Ο Διοσκουρίδης αποδίδει σε κάθε φάρμακο κάποιες «δυνά­μεις». Ο κρόκος, π.χ., έχει «δύναμιν […] πεπτικήν, μαλακτικήν, υποστύφουσαν, ουρητικήν».17 Ο άγνος ή λύγος (λυγαριά) έχει «δύναμιν [.] θερμαντικήν, μαλακτικήν, ο δε καρπός αυτής πινόμενος βοηθεί θηριοδήκτους».18 Στο ίδιο έργο αναφέρονται πολλές άλλες δυνάμεις φαρμά­κων, είτε με το όνομά τους (δύναμις θερμαντική, ψυκτική, ξηραντική, λεπτυντική, μαλακτική, στυπτική, πυρωτική, υπνοποιός, δακρυοποιός, σαρκωτική, πεπτική, αμβλυντι-κή δριμέων φαρμάκων κ.λπ.), είτε με το αποτέλεσμα που επιφέρουν (καθαίρει πάχη και χολάς, άγει έμμηνα, πλη­ροί έλκη, ούρα κινεί, βοηθεί σκορπιοπλήκτοις, έλμινθα πλατείαν εκβάλλει, λίθους φθείρει, φλεγμονήν πραΰνει, τον στόμαχον αμβλύνει, εμέτους κινεί, φλεγμονάς ιάται, αλωπεκίας θεραπεύει, ψύχει, λύει κεφαλαλγίας κ.λπ.). Γενικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι «δύναμις» είναι η ικανότητα ενός φαρμάκου να προκαλεί κάτι (οτιδήποτε) στον ανθρώπινο οργανισμό.
Όπως προκύπτει κι από τα παραδείγματα που δώσαμε, «δύναμις» είναι και το ότι ένα φάρμακο μπορεί να μεταβάλλει κάποιες «ποιότητες», να είναι π.χ. θερμαντικό ή ψυκτικό, ή να προκαλεί εμετό ή κένωση – και μάλιστα να απομακρύνει (με εμετό ή κένω­ση) ένα συγκεκριμένο χυμό, αποκαθιστώντας έτσι την «ισορροπία». Αλλά η έννοια της «δύναμης» δεν περιλαμβάνει βέβαια μόνο αυτά.
Στην πραγματικότητα, η έννοια αυτή σχετίζεται με όρους, όπως «σθένος», «ισχύς» κ.λπ. και περίπου με ό, τι εννοούμε και σήμερα με τέτοιους όρους: το φάρμακο είναι «δυνατό», «ισχυρό», είναι «δυνατότερο» από την αρρώστια και μπορεί να την κατανικήσει.19 Η «δύναμη» ενός φαρμάκου υπενθυμίζει αυτά που αναφέρονται στις λαϊκές γνώσεις για τα φάρμακα («αυτό το φάρμακο είναι καλό για την τάδε αρρώστια», «εκείνο ανακουφίζει από τον πονοκέφαλο» κ.ο.κ.), ενώ, από την άλλη μεριά, μπορεί να συνδέεται και με «μυθικές» αντιλήψεις για τα φάρμακα (όπως τις συναντάμε, π.χ., στα ομηρικά έπη). Έτσι έχει μια αξιοσημείωτη «οικουμενικότητα» και διαχρονικότητα, κάτι που επιβεβαιώνεται από τη διατήρησή του στην ιστορία των φαρμάκων. Παρόλο που ο όρος αυτός υπάρχει και πριν από τον Διοσκουρίδη (π.χ. στα ιπποκρατικά κείμενα), με τον Διοσκουρίδη καθιερώνεται οριστικά στη φαρμακευτική βιβλιογραφία, και ακόμη περισσότερο όταν υιοθετείται από τον Γαληνό.20
Φάρμακα, «δίαιτα» και η «θεραπευτική δύναμη της φύσης»
Στην ιπποκρατική ιατρική τα φάρμακα δεν αποτελούν το κύριο θεραπευτικό μέσο. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αποτελούν λύση έσχατης ανάγκης. Η ιπποκρατική θεραπευτική είναι, κατά κύριο λόγο, διαιτητική – διαιτητική με την ευρύτερη έννοια της λέξης: ο όρος «δίαιτα» δεν αναφέρεται εδώ μόνο στο τι τρώει και πίνει κανείς, αλλά σε όλο τον τρόπο ζωής του.
Η διατροφή βέβαια του αρρώστου παίζει σημαντικό ρό­λο. Στα έργα της Ιπποκρατικής Συλλογής δίνονται λεπτομερείς οδηγίες για τις τροφές και τα ποτά που πρέπει να καταναλώνει ο άρρωστος (κι αυτά που πρέπει να αποφεύγει), για την ποσότητά τους, τον τρόπο παρασκευές τους κ.λπ. Μια κατάλληλη τροφή (ή ένα ποτό) μπορεί να ενισχύσει την «κυριαρχία» ενός χυμού ή μιας ποιότητας – ή, αντίθετα, να τη μειώσει ή να την αποτρέψει. Και εδώ ο γιατρός οφείλει να γνωρίζει αυτές τις επιδράσεις των τροφών.21 Αλλά οι χυμοί και οι ποιότητες επηρεάζονται και από άλλες πλευρές του τρόπου ζωής. Έτσι δίνονται λεπτομερείς οδηγίες για την ποσότητα και το είδος της κίνησης και της άσκησης, για λουτρά και πλύσεις, για τη σεξουαλική δραστηριότητα, για αλλαγή κλίματος και τόπου διαμονής κ.λπ. Ανάλογες οδηγίες δίνονται και στους υγιείς για τη διατήρηση της υγείας τους – εξάλλου η ιπποκρατική ιατρική είναι, σε μεγάλο βαθμό, προληπτική.
Με τα παραπάνω συνδέεται και η ιδέα που ονομάστηκε θεραπευτική δύναμη της φύσης. «Φύση» εδώ σημαίνει τη «φύση» κάθε ανθρώπου, την «ουσία», τη «σύστασή» του, τις δυνάμεις που δρουν μέσα του. Σύμφωνα με την ιδέα αυτή το βασικό έργο της θεραπείας επιτελεί η «φύση» του αρρώστου, ενώ αυτά που καθορίζει ή ενεργεί ο γιατρός (τα φάρμακα, η δίαιτα, χειρουργικές επεμβάσεις κ.λπ.) απλά διευκολύνουν ή υποβοηθούν το έργο της «φύσης». Το θέμα αυτό επανέρχεται πολλές φορές στα ιπποκρατικά κείμενα: «Νούσων φύσιες ἰητροί. [… ] εὐπαίδευτος ἡ φύσις ἑκοῦσα οὐ μαθοῦσα τά δέοντα ποι­εῖ».22 Με βάση την αντίληψη αυτή, η ιπποκρατική ιατρική χαρακτηρίζεται συχνά από επιφυλακτικότητα και στάση αναμονής, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για χορήγηση φαρμάκων ή για αφαιμάξεις.
Στον Γαληνό ισχύουν γενικά οι ίδιες αρχές: «καί γάρ αἱ φύσεις, ὡς αὐτός [Ιπποκράτης] που γράφει, τῶν νό­σων εἰσίν ἰατροί. Εἰ μέν ἐπί σωτηρία τοῦ ζώου πάντα πράττει, εὔλογόν ἐστι καί τοῦτο, τάς νόσους ἐκείνην πρώτην ἰᾶσθαι, ἤ πολλούς ἱδρῶτας χεάσασαν, ἤ δι’ οὔρων ἤ διά γαστρός ἤ δι’ ἐμέτων κενώσασαν τούς λυποῦντας χυμούς».23 Η θεραπευτική του όμως είναι γενι­κά περισσότερο επεμβατική: χρησιμοποιεί συχνότερα και με πολύ λιγότερο δισταγμό φάρμακα και αφαιμάξεις.
Η συνέχεια
Οι αντιλήψεις και οι γνώσεις των αρχαίων Ελλήνων για τα φάρμακα (και γενικότερα για την ιατρική) έμελλε να κυριαρχήσουν για πολλούς αιώνες, όχι μόνο στον ελληνόφωνο κόσμο, αλλά και σε όλη τη Δύση. Τα έργα του Διοσκουρίδη και του Γαληνού μεταφράστηκαν γρήγορα στα λατινικά και ήσαν ανάμεσα στα πρώτα έργα που τυπώθηκαν μετά την εισαγωγή της τυπογραφίας. Η θεραπευτική αυτή, όσο κι αν φαντάζει σήμερα μακρινή και ξένη σε σύγκριση με τις σημερινές ιατρικές αντιλήψεις, στην πραγματικότητα παρέμενε ζωντανή (και, σε μεγάλο βαθμό, κυρίαρχη) ακόμη και τον 17ο και τον 18ο αιώνα.
Τα φάρμακα και οι θεραπείες αυτές παραμερίστηκαν, από τον 19ο αιώνα, με την επικράτηση της σύγχρονης ιατρικής και την ανάπτυξη των νέων χημικών φαρμάκων. Τις τελευταίες όμως δεκαετίες, όπως είναι γνωστό, πολλοί άνθρωποι στις ανεπτυγμένες χώρες προτιμούν πάλι να χρησιμοποιούν, σε πολλές περιπτώσεις, φυσικά προϊόντα, κυρίως φυτικά, επεξεργασμένα με απλούς τρόπους, αντί για τα χημικά φάρμακα του εμπορίου. Με κάποια έννοια, θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για αναβίωση των αρχαίων ελληνικών φαρμάκων.24
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1 «Καί ὁ παῖς ἐξελθών καί συχνόν χρόνον διατρίψας ἧκεν ἄγων τόν μέλλοντα δώσειν τό φάρμακον, ἐν κύλικι φέροντα τετριμμένον» Πλάτ. Φαίδων 117a, 5-7.
2 Διάσημο ορυκτό φάρμακο ήταν η Λημνία γη, ένα είδος χώματος από τη Λήμνο που ζυμωνόταν με νερό, διαμορφωνόταν σε μικρά τεμάχια τα οποία σφραγίζονταν με τη σφραγίδα της Πολιτείας της Λήμνου και, αφού ξηραίνονταν, εξάγονταν σε πολλά μέρη του τότε γνωστού κόσμου.
3 Ιλ. Ε 900-904 (μτφρ. Ν. Καζαντζάκη / Ι.Θ. Κακριδή).
4 Σ’ ένα τέτοιο πλαίσιο δεν είναι εύκολο -ούτε έχει πολλή σημασία- να προσπαθήσει κανείς να διευκρινίσει σε ποιο βαθμό τέτοιες περιγραφές αντιστοιχούν σε πραγματικά γεγονότα ή έχουν μάλλον χαρακτήρα συμβολικό.
5 Δεν θα αποπειραθούμε να εξετάσουμε εδώ εκτενέστερα τι συνέβαινε πραγματικά στα Ασκληπιεία. Οι σχετικές περιγραφές από την αρχαιότητα είναι φανερό ότι είναι φορτισμένες από τις θρησκευτικές αντιλήψεις, ιδιαίτερα μέσα στην ατμόσφαιρα δέους σχετικά με την αρρώστια, το θάνατο και την προσδοκία παρέμβασης του θείου (ή, μερικές φορές, και από την αντίδραση σε τέτοιες αντιλήψεις). Από την άλλη μεριά, οι σημερινές συζητήσεις γύρω από το θέμα σκιάζονται συνήθως από τις θετικιστικές προκαταλήψεις της πλειονότητας των επιστημόνων, ακόμα και σε τομείς όπως η ιστορία και η αρχαιολογία. Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις θεραπείες στα Ασκληπιεία, βλ. Α. Krug, Αρχαία ιατρική. Επιστημονική και θρησκευτική ιατρική στην αρχαιότητα, μτφρ. Ε.Π. Μανακίδου / Θ. Σκαρτζής, εκδ. Παπαδήμα, Αθήνα 1997, σ. 123-184.
6 Άλλοι που αναφέρονται ως συγγραφείς σχετικών βιβλίων μετά τον Θεόφραστο (εκτός από τον Κρατεύα) είναι ο Ανδρέας, ο Νίκανδρος, ο Sixtius Niger, ο Διόδοτος, ο Ηρακλείδης κ.ά.
7 Για το Περί ύλης ιατρικής μπορούν να ανιχνευθούν με σχετική βεβαιό­τητα περίπου 30 εκδόσεις χειρογράφων. Μια εξαιρετική έκδοση με θαυμάσια εικονογράφηση είναι αυτή που βρίσκεται σήμερα στη βιβλιο­θήκη της Βιέννης, γνωστή με το όνομα Codex Vindobodensis. Γράφτη­κε (και εικονογραφήθηκε) το 512 μ.Χ. και δωρίθηκε στη πατρικία Ιουλιάνα Ανικία από τους κατοίκους του προαστίου Ονωράτα της Κωνστα­ντινούπολης.
8 Ο Πλίνιος ήταν βέβαια Ρωμαίος και το έργο είναι γραμμένο στα λατινικά. Όμως στην περίοδο αυτή δεν είναι εύκολο να γίνει διάκριση ανάμεσα σε ελληνική και ρωμαϊκή ιατρική. Κάτι που διαφοροποιεί το έργο του Πλίνιου από εκείνο του συγχρόνου του Διοσκουρίδη είναι ότι το πρώτο περιέχει πολύ περισσότερα από αυτά που θα λέγαμε ότι ανή­κουν στους χώρους της μαγείας και της δεισιδαιμονίας.
9 Στο βιβλίο του Geschichte der Pharmazie, 1, GoviVerlag, Eschborn 1998, που αποτελεί το πλέον σύγχρονο και περιεκτικό σύγγραμμα για την ιστορία των φαρμάκων.
10 Στο ίδιο, σ. 3
11 Βλ. Γ. Χριστιανίδης / Δ. Διαλέτης / Γ. Παπαδόπουλος / Κ. Γαβρόγλου, Οι επιστήμες στην αρχαία Ελλάδα, στο Βυζάντιο και στον Νεώτερο Ελληνισμό, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα 2000, σ. 221-236.
12 Περισσότερα για τις θεωρητικές βάσεις της αρχαίας ελληνικής ιατρικής βλ. στο ίδιο και V. Nutton, Ancient Medicine, Routledge, London / New York 2004.
13 Παρόμοιο στόχο («απομάκρυνση» και μείωση της «κυριαρχίας» ενός χυμού) εξυπηρετούσαν και οι αφαιμάξεις, ένα επίσης διαδεδομένο θεραπευτικό μέσο.
14 Ιππ. Αφορισμοί V, 1.
15 Στη γαληνική ιατρική η ποιότητα μιας αρρώστιας (ή ενός φαρμάκου) χαρακτηρίζεται από ένα βαθμό με τιμή από το 1 μέχρι το 4. Ένα φάρμακο π.χ. θερμό στο βαθμό 4 είναι το περισσότερο θερμό που μπορεί να υπάρξει.
16 Σχετικά με τις ποιότητες των φαρμάκων, μερικές φορές είναι αρκετά εύκολο να τις μαντέψει (ή να τις κατανοήσει ή να τις αποδεχθεί) κανείς: το καυτερό πιπέρι π.χ. είναι θερμό – και μάλιστα στο μέγιστο βαθμό. Σε άλλες όμως περιπτώσεις τα πράγματα δεν είναι τόσο κατανοητά.
17 Διοσκ. Περί ύλης ιατρικής Α, 26.
18 Διοσκ. Περί ύλης ιατρικής Α, 103.
19 Επιπλέον αυτός ο όρος αποφεύγει μια προσχώρηση σε κάποια «ιατρική Σχολή» ή σε κάποιο συγκεκριμένο θεωρητικό σύστημα, ενώ μπορεί να ενσωματώσει ιδέες από τέτοιες σχολές ή συστήματα.
20 Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα από τα σημαντικότερα πανεπιστημιακά συγγράμματα της νεότερης Ελλάδας, η Φαρμακολογία του Θεοδ. Αφεντούλη (πρώτη έκδοση 1875) έχει ως υπότιτλο: Περί φύσεως και δυνάμεως και χρήσεως των φαρμάκων.
21 Από τα δημητριακά π.χ., που αποτελούσαν βασικές τροφές για τους αρχαίους Έλληνες, τα ιπποκρατικά κείμενα θεωρούν ότι το σιτάρι είναι «θερμό», ενώ το κριθάρι είναι «ψυχρό». Έτσι, ανάλογα με την περίπτωση, άλλοτε έπρεπε να παίρνει ο άρρωστος σιταρένιο ψωμί (ή χυλό) και άλλοτε κριθαρένιο. Σε μια αδρή προσέγγιση, το καλοκαίρι είναι προτι­μότερο το κριθάρι, ενώ το χειμώνα το σιτάρι.
22 Ιππ. Επιδημίαι 6.5, 1.
23 Γαλ. Εις το Ιπποκράτους, Περί τροφής ΙΙΙ, 14.
24 Η χρήση αυτών των φυσικών φαρμάκων βασίζεται και σήμερα κυρίως σε γνώσεις και αντιλήψεις που έρχονται από το παρελθόν, εν πολλοίς από την αρχαία Ελλάδα. Ένα σημαντικό εμπόδιο, όμως, για μια πιο συστηματική και επιτυχή (ή αποτελεσματική) χρήση αυτών των φαρμάκων σήμερα είναι το γεγονός ότι οι σημερινοί άνθρωποι (γιατροί, θεραπευτές, ακόμη και αυτοί που λειτουργούν στο πλαίσιο των λεγόμενων «εναλλακτικών θεραπειών») βρίσκονται μακριά από την αρχαία ελληνική θεραπευτική (με τις διάφορες παραλλαγές της) και δεν είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, καθόλου εύκολο να κατανοήσουν σε βάθος τη «λογική» της χρήσης αυτών των φαρμάκων. Αυτό πάλι που προτείνεται συχνά από τη σύγχρονη ακαδημαϊκή ιατρική, να ελέγχεται δηλαδή η θεραπευτική αξία των φαρμάκων αυτών πειραματικά με βάση τις μεθόδους της σύγχρονης ιατρικής, προσκρούει στο γεγονός ότι οι σύγχρονες αυτές μέθοδοι ελέγχου έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο των αντιλήψεων της σύγχρονης ιατρικής – και για τις δικές της ανάγκες. Η χρήση τους για την εκτίμηση παραδοσιακών θεραπειών (γενικότερα: θεραπειών που ανάγονται σ’ ένα διαφορετικό «παράδειγμα») είναι προβληματική και αμφίβολης αξίας. Από την άλλη μεριά, δεν είναι επιτρεπτό να θεωρούνται τέτοιες παραδοσιακές θεραπείες, εξαρχής (όπως γίνεται συχνά), αναποτελεσματικές, ανάξιες λόγου ή απορριπτέες. Πρέπει, όμως, να συνειδητοποιεί κανείς τις δυσκολίες για μια ικανοποιητική εφαρμογή τους.


12/23/2017

Έχω δύο εαυτούς! Ο ένας θέλει και ο άλλος φοβάται!


Πιστεύω ότι οι πιο πολλοί άνθρωποι έχουν βρεθεί σε μία θέση που ένιωθαν το ένα μέρος να τους τραβάει από την μια μεριά και το άλλο από την άλλη. Από τη μια να θέλουν αλλά από την άλλη να φοβούνται. Αυτό μέσα μας για τον ασυνείδητο νου σημαίνει σχίσμα. Ή αλλιώς διάσπαση. Σημαίνει ότι δεν μπορεί να δουλεύει ολοκληρωμένα και ότι όσο και να θέλεις, σπας τη δύναμη σου. Γιατί αν για παράδειγμα, σε τραβάει από το ένα χέρι ένας άνθρωπός και ένας άλλος από το άλλο, τότε που θα πας; Ακόμα και αν κερδίσει ο ένας από τους δύο, η δυναμική σου θα έχει πέσει.
Έτσι λοιπόν για να πετύχεις όλα όσα θέλεις τόσο γρήγορα όσο δεν φανταζόσουν, ή με τον λιγότερο κόπο, χρειάζεται να υπάρχει μια δυναμική, χρειάζεται να υπάρχει μια ολοκλήρωση μέσα σου! Χρειάζεται να μην διασπάται ο ασυνείδητος νους σε δύο μέρη.
Για να συμβεί αυτό χρειάζεται να γίνει μια ολοκλήρωση σε κάτι το οποίο είναι πολύ πιο σημαντικό.
Πρέπει να ξέρεις όλα τα μέρη που έχει ένας άνθρωπος μέσα του. Και όταν λέω μέρη εννοώ όλα αυτά τα αντικρουόμενα μέρη που στην ουσία εξυπηρετούν έναν ανώτερο θετικό σκοπό.
Γι’αυτό λοιπόν τι θέλεις; Θέλεις να σπαταλάς την λιγότερη ενέργεια για να μπορείς να πετύχεις κάτι. Και για να το κάνεις αυτό χρειάζεται να μην υπάρχουν αντικρουόμενα μέρη μέσα σου.
Έτσι λοιπόν αυτό που έχεις να κάνεις είναι το εξής.
-Πάρε ένα φύλλο χαρτί
-Από τη μία στήλη γράψε όλα αυτά που θέλεις να πετύχεις
-Στην άλλη στήλη γράψε όλους τους φόβους που μπορεί να αναδύονται όσο σκέφτεσαι το τι θέλεις πραγματικά στη ζωή σου
Τώρα είμαι απόλυτα σίγουρος πως κατανοείς το εξής:
Στην ουσία οι άνθρωποι δεν είναι ότι έχουμε τόσο φόβους όσο δεν έχουμε υψηλά κίνητρα που θα υπερνικήσουν τους φόβους μας. Γιατί όσο και να φοβάσαι κάτι, αν υπάρξει ένας πραγματικός λόγος, ένας πολύ σημαντικός λόγος, τέτοιος που δεν θα έχεις άλλη επιλογή να κάνεις κάτι άλλο, αυτό το πράγμα θα το κάνεις και τον φόβο θα τον ξεχάσεις.
Έτσι λοιπόν, αυτό που θέλουμε, δεν είναι το να ασχολείσαι με τους φόβους και τι κάνουν αυτοί εκεί για εσένα. Αυτό που θέλουμε είναι να αυξήσουμε τα κίνητρα που έχεις σχετικά με αυτό που θέλεις.
Γι’αυτό λοιπόν τι θα κάνεις; Στη στήλη όπου έχεις τους στόχους σου άρχισε να απαντάς γιατί θέλεις αυτό που θέλεις;
Παραδείγματος χάριν:
– Τι θέλω;
– Θέλω να ταξιδεύω!
– Γιατί θέλω να ταξιδεύω;
– Γιατί μου αρέσουν τα ταξίδια.
– Γιατί μου αρέσουν τα ταξίδια;
– Γιατί γνωρίζω καινούργιες χώρες.
– Γιατί μου αρέσει να γνωρίζω καινούργιες χώρες;
– Γιατί γνωρίζω καινούργιες κουλτούρες.
– Γιατί μου αρέσει να γνωρίζω καινούργιες κουλτούρες;
– Γιατί έτσι αποκτώ περισσότερες εμπειρίες.
– Γιατί μου αρέσει να αποκτώ περισσότερες εμπειρίες;
– Γιατί εξελίσσομαι.
Ουάου! Εξελίσσομαι! Σε ποιον άνθρωπο δεν είναι σημαντική η εξέλιξη;
Ας κάνουμε κάτι ακόμη:
– Γιατί είναι σημαντική η εξέλιξη για εμένα;
– Γιατί κάθε φορά που εξελίσσομαι νιώθω πληρότητα.
– Από το 1 εώς το 10 πόσο σημαντικό είναι να εξελίσσομαι;
– 10!
– Τι θα συμβεί εάν δεν εξελιχθώ;
– Μιζέρια… Απογοήτευση… Κατάθλιψη… Συρρίκνωση…
Κάθε φορά λοιπόν που απαντάς με αυτή την αλληλουχία στις ερωτήσεις, στα θέλω σου, θα παρατηρήσεις ότι θα αρχίσεις να συνδέεσαι με μία δύναμη όπου αυτά που νόμιζες ότι ήταν οι φόβοι, τα εμπόδια σου, απλά δεν θα τα θυμάσαι, δεν θα τα σκέφτεσαι. Και όταν φτάσεις στην εξέλιξη και δεις πόσο σημαντική είναι η εξέλιξη για εσένα, τότε θα συνειδητοποιήσεις ότι ανάμεσα στην εξέλιξη και στα ψιλοεμπόδια, στους μικρούς αυτούς φόβους, κερδίζει η εξέλιξη!
Έτσι λοιπόν σταμάτα να ασχολείσαι με τους φόβους, σταμάτα να ασχολείσαι με αυτά τα εμπόδια, και ψάξε να βρεις εκείνους τους λόγους και τα κίνητρα που θα κάνουν τη διαφορά στη δική σου ζωή.
Να αγαπάς τον εαυτό σου και να ζεις με Πάθος!
Μανώλης Ισχάκης – manolisischakis.gr